Robert Zwijnenberg cultuur / techniek – culture / technology
Robert Zwijnenberg was van 1997 tot begin 2000 NWO-onderzoeksmedewerker bij de Vakgroep Geschiedenis van de Filosofie en Metafysica van de Faculteit der Wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit van Groningen. Van 1995 tot 1997 was hij toegevoegd docent Esthetica en Geschiedenis van de Filosofie aan de Faculteit der Wijsbegeerte aan de Universiteit van Amsterdam. Zwijnenberg’s onderzoek waarin kunst niet zozeer wordt opgevat als een autonoom vakgebied maar als onderdeel van een cultuur met een zekere gevoeligheid voor de rol van wetenschap en techniek, sloot goed aan bij de interdisciplinaire benadering van de faculteit cultuurwetenschappen van de Universiteit Maastricht.
Leonardo da Vinci’s tekening van de zogenaamde spiegelkamer. Manuscript B, folio 28r, circa 1487-90.
Bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar kunstgeschiedenis heeft Robert Zwijnenberg op 17 maart 2000 een rede uitgesproken met de titel ‘Het gereflecteerde lichaam’. De opdracht van de leerstoel aan de Faculteit der Cultuurwetenschappen van de Universiteit Maastricht is om kunstgeschiedenis te zien in relatie tot de ontwikkeling van natuurwetenschap en techniek.
Optische studies van Leonardo da Vinci. Manuscript C, folio 3r, circa 1490 (l). Leonardo da Vinci: Reflecties van zon in water. Codex Atlanticus, 208V-b (r).
In de rede stelt Zwijnenberg voor de relatie kunst en wetenschap zowel systematisch als vanuit historisch oogpunt te onderzoeken. Resultaten van historisch onderzoek kunnen bijdragen hedendaagse ontwikkelinhgen te begrijpen en vanuit nieuwe invalshoeken te benaderen.
De plaats waar kunst en wetenschap elkaar het meest duidelijk ontmoeten is volgens Zwijnenberg het menselijk lichaam en het is daar waar hij het uitgangspunt vindt voor zijn onderzoek. Zwijnenberg voert daarop Leonardo da Vinci ten tonele die zowel kunstenaar en wetenschapper was en die een grote belangstelling aan de dag legde voor het menselijk lichaam. Aan de hand van Da Vinci’s werk, vooral aan de hand van de zogenaamde ‘spiegelkamer’, betoogt Zwijnenberg dat omvattende kennis en ervaring van het menselijk lichaam niet te verkrijgen is zonder kunst en wetenschap. In het gereflecteerde menselijk lichaam vallen kunst en wetenschap noodzakelijkerwijs en soms onontwarbaar samen.
(De volledige rede is gepubliceerd als Het gereflecteerde lichaam, isbn 90 9013 553 7)
Op 25 januari 2001 organiseerde professor Zwijnenberg de Grote Grensgevallenshow, onderdeel van de International Workshop Experimenting in Arts and Sciences. De beeldend kunstenaar en hustinxprijswinnares Suchan Kinoshita onderzoekt samen met haar team de grenzen van de interactieve mogelijkheden tussen wetenschappers en kunstenaars.